Urfa İdare Mahkemesi: Kürtçe oyunun yasaklanması devletin devamlılığı için gereklidir

Urfa Barosu tarafından 14 Kasım 2020 tarihinde Tahir Elçi Konferans Salonu’nda sahnelenmesi beklenen Teatra Jiyana Nu’nun “Bêrû Klakson Borizan Girt” adlı Kürtçe tiyatro oyunu, Urfa Valiliği’nin 13 Kasım 2020 tarihli kararı ile kent merkezi ve ilçelerde süresiz olarak yasaklandı. Yasaklama kararına ilişkin Avukatlar Ali Arslan ve Hidayet Enmek Urfa Valiliği’ne, “Yasaklama kararının kaldırılması” yönünden başvuruda bulundu. Valilik yapılan başvuruyu, “Herhangi bir işlemin tesis edilemeyeceği” gerekçesiyle reddetti.

Valiliğin ret kararı ardından avukatlar kararın iptaline ilişkin Urfa İdare Mahkemesi’ne 12 Şubat 2021 tarihinde başvuruda bulunarak dava açtı. Avukatlar başvurularında, oyunun Türkiye’nin çeşitli illerinde sahnelendiğini, yasaklamanın Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) hükümlerine ve demokratik toplum gereklerine aykırı olduğunu, yıllardır bu oyunun defalarca sahnelendiğini, salt Kürtçe sergilenmesi nedeniyle yasaklandığını, bununda eşitlik ilkesine aykırı olduğunu belirterek, kararın iptal edilmesini istedi.

Urfa 2’nci İdare Mahkemesi, iptal davasında 14 ay sonra karar verdi. Mahkeme, Teatra Jiyan Nu isimli tiyatro grubunun Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) ile MKM’nin ise PKK ile iltisaklı olduğunu iddia etti. Mahkeme, “terörle” mücadelenin daha etkin bir şekilde sürdürülebilmesi, milli güvenlik ve devletin devamlılığını sağlamak için kamu hizmetini yürütmekle görevli olan idarenin konunun hassasiyeti gereği takdir yetkisinin geniş tutulması gerektiğini, anılan tiyatro oyununun sahnelenmesinin yasaklanması ile “terör” ile iltisaklı yapıların desteklenmesi ve “teröre” destek sağlanmasının önüne geçilmek istenildiğinin anlaşıldığını ileri sürdü. Mahkeme, MKM ile irtibatı nedeniyle Teatra Jiyana Nu isimli grup tarafından “Berû Klakson Borizan Girt” isimli tiyatro oyununun sahnelenmesinin il merkezi ve ilçeler dahil olmak üzere Urfa coğrafi sınırları içerisinde süresiz olarak yasaklanmasına yönelik tesis olunan dava konusunun, işlemde hukuka aykırılık bulunmadığını iddia ederek, iptal davasının reddine karar verdi.

Avukatlar, kararı istinaf etmek için Bölge Adliye İdare Mahkemesi’ne taşıyacak.

Mahkemenin kararına ilişkin konuşan avukat Hidayet Enmek, Kürtçe tiyatronun yasaklanmasının Kürt dili ve kültürünün yasaklanması anlamına geldiğini söyledi. Enmek, “Yıllardır Kürt kimliğine, kültürüne, diline karşı yürütülen asimilasyon politikalarından bağımsız düşünülemez. Bu toprakların kadim halkı Kürtlerin uğramış olduğu bu baskıcı politikalar AİHS kararlarına, evrensel hukuk ilkelerine de aykırıdır” diye konuştu.

İdare Mahkemesi’nin vermiş olduğu kararla tiyatro oyununun salt Kürtçe oynanmasının devletin devamlılığına nasıl bir zarar verdiğini soran Enmek, “Bunu anlamakta zorluk çektiğimiz gibi Kürd’e ve Kürt diline karşı politikalardan bağımsız olmadığını, mahkemelerin de bu politikalardan bağımsız olmadığını, bir kez daha görmüş olduk. Buradaki tek sorun oyunun İtalyan Dario Fo tarafından yazılmış olması değil, Kürtçe oynanmasıdır” dedi.

Avukat Ali Arslan ise mahkemenin kararının evrensel hukuk ilkeleri bir yana; asgari hukuk standartlarının ötesinde, Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana Kürt dili üzerinde uygulanan asimilasyon politikasının yansıması olduğunu söyledi. Mahkemenin ret gerekçesinde Teatra Jiyana Nû grubunun MKM ile iltisaklı, MKM’nin de PKK ile iltisaklı olduğunun belirtildiğini ifade eden Arslan,”Dolayısıyla ret gerekçesi, tiyatro oyunun içeriği değil, tiyatro oyununun sahneleneceği dil ve sahneleyenlerin kimliğidir. Özetle, bu karar Süleyman Soylu’nun ‘Hukuk arkamızdan gelir’ söyleminin karşılık bulmuş halidir” dedi.

Teatra Jiyana Nu tarafından İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Şehir Tiyatroları tarafından salgın döneminde özel tiyatrolara destek projesi kapsamında Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde 13 Ekim 2020 tarihinde sahnelenmesi beklenen oyun, saatler kala Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından “Kamu düzenini bozabileceği” gerekçesi ile yasaklanmıştı. İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı İtalyan Dario Fo’nun yazdığı oyun için “PKK propagandası” demişti. İstanbul Valiliği oyunun “PKK propagandası” içerdiği gerekçesi ile oyuncular hakkında adli sürecin başlatıldığını açıklamış, yasaklama kararına birçok çevreden tepki gelmişti.