Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nden İran’a uyarı

İran’da 13 Eylül’de kurallara uygun biçimde başörtüsünü takmadığı iddiasıyla gözaltında öldürülen 22 yaşındaki Jina Emini’nin ile ilgili ülke çapında başlayan gösteriler devam ediyor. Protestolara yapılan müdahale nedeniyle şu ana kadar çok sayıda kişi yaşamını yitirirken, çok sayıda kişi yaralandı ve gözaltına alındı. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Sözcüsü Ravina Shamdasani, konuyla ilişkin BM’nin Cenevre binasında bir basın toplantısı düzenleyerek, İran’a sivil halka yönelik saldırılarını sonlandırma çağrısında bulundu.

İletişim kısıtlamaları nedeniyle ölü ve tutuklamaların kesin sayısını belirlemenin zor olduğunu ifade eden Shamdasani, 24 Eylül itibariyle sadece devlet medyasına göre 41 kişinin yaşamını yitirdiğini söyledi. Shamdasani, durumu izleyen sivil toplum kuruluşlarının, en az 11 ilde ve aralarında kadın ve çocukların da aralarında bulunduğu ölüm sayılarının çok daha fazla olduğunu ve yaralı sayısının da yüzlerce olarak ifade ettiğini belirtti.

“Bazı liderlerin protestocuları karalayan yorumlarından ve protestoculara karşı açıkça gereksiz ve orantısız güç kullanımından son derece endişe duyuyoruz” diyen Shamdasani, ateşli silahların gösterileri dağıtmak için kullanılamayacağını söyledi. Bölgeden gelen raporlara göre aralarında insan hakları savunucuları, avukatlar, sivil toplum aktivistleri ve en az 18 gazeteci de olmak üzere yüzlerce kişinin tutuklandığını belirten Shamdasani, “Hükümet toplam tutuklama sayısını açıklamıyor. Polis şefi, yalnızca Gilan ilinde, üç gün süren protestolar sırasında 60’ı kadın olmak üzere 739 kişinin tutuklandığını söyledi. İranlı yetkililere, adil yargılanma hakkını güvence altına almaya ve keyfi olarak özgürlüklerinden yoksun bırakılan herkesi serbest bırakmaya çağırıyoruz” dedi.

İletişim hizmetlerindeki kesintinin, insanların bilgi alışverişinde bulunma, ekonomik faaliyetlerde bulunma ve kamu hizmetlerine erişim hakları üzerinde ciddi etkileri olduğunu kaydeden Shamdasani, bu durumun başta ifade özgürlüğü hakkı olmak üzere birçok insan hakkını baltaladığını söyledi. Shamdasani, yetkililere İnternet erişimini tamamen eski haline getirmeye çağrısında bulundu.

Kasım 2019, Temmuz 2021 ve Mayıs 2022’de de güvenlik güçlerinin yapılan gösterilere karşı öldürücü güç kullandığını hatırlatan Shamdasani, tekrarlanan ihlaller göz önüne alındığında İran’da hak ihlalleri konusunda kalıcı anlamda bir cezasızlığın uygulandığı endişesi taşıdıklarını söyledi. Shamdasani, Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’ne taraf bir devlet olan İran’ı düşünce, ifade, barışçıl toplanma ve örgütlenme özgürlüğü haklarına tam olarak saygı göstermeye çağırdı.